KUZEY KAFKASYA MİLLİ MİSAK MECLİSİ

                                    

Havudukua Mansur

---

(1766)- (1846) Çerkes dürüstlüğünün ve adaletinin bir timsali olarak gösterilen bu lider sahip olduğu tüm mal varlığını savaşlar ve halkı için kullandı.

Ata bindiğinde yiğitlerin yiğidi, mecliste bilgelerin bilgesi olarak anılan Mansur savaşta ve barışta en önde giden lider olarak kabul edildi ve halkı onu “Kral Mansur” olarak sıfatlandırdı.

“Benim insanlarım mücadeleci ve metanetli bir karaktere sahiptir.Bir prensin veya Paşa’nın kaş çatmasına aldırmazlar. Halbuki tatlı dil onları en etkileyen yoldur, benim başarımın sırrı da budur.”

Diğer liderler gibi Mansur’un da hayatının büyük kısmı savaş alanlarında geçti, 1840 Yılında kuzey-batı kaleler operasyonunda olduğu gibi bir çok savaşta başkumandan olarak yer aldı.

Cesareti ve savaş alanlarında gösterdiği başarı  General Rayevski’ye , Mansur’un evinin bulunduğu Psebebs vadisinin yok edilmesi emrini bizzat Çar tarafından verildi.Bu emir üzerine Generalin Mansur’a “Tsemez’e gelme, çünkü sen ve bütün Çerkesler bizi kendi köylerinizde ağırlayacaksınız” mesajına cevaben Mansur şu karşılığı vermiştir “memnun olurum, on adamınla gelirsen seni kendim karşılarım”.

Hacı Degumuko Berzeg

---

1766 yılında Vubıh bölgesinin Saşe(Soçi) ırmağı üzerindeki Mıtıkhuasua köyünde dünyaya geldi.

Vubıh, Abhaz ve Adige dillerini bütün şive ve lehçeleriyle konuşabilen Degumuko Berzeg hem askeri hem de siyasi başarılarılarıyla tüm Kafkasya’da adını duyurmuş ve büyük saygı kazanmıştı.

1830 yılından 1842 yılına kadar Çıle Thariveu Xase (Çerkes Milli Meclisi)de en etkin liderlerden birisi olarak yer aldı.

1839 yılındaki kaleler harekatında güney bölgesi komutanı olarak yer alan Hacı Degumuko Vubıh ve Adigeler’den oluşan 15.000 kişilik birliğiyle Saşe ve Vaye de dahil bir çok Rus kalesini işgal birliklerinden geri aldı.

Çıle Thariveu Xase’yi temsilen, 9-12 Mayıs 1841 tarihleri arasında Rus General Anrep ve General Muravyev ile yapılan ancak Rusların akıl almaz tavırları yüzünden sonuçsuz kalan görüşmelere katıldı.

75 yaşına gelmiş olmasına rağmen 1841 yazında en ön safta komuta ettiği birlikleri ile tekrar sahil bölgesinde harekatlar düzenledi.Bu son çarpışmalarda oğullarından dört tanesi şehid oldu.

1841 yılı sonlarına doğru kendi isteğiyle liderlik görevinden ayrılarak köyü Mıtıkhuasua’ya çekildi. Gelecekte Kafkasya Tarihinin isimlerini yazacağı bir çok genç burada Degumuko Berzeg’in "atalığında" yetişti.

Kuzey Kafkasya Bağımsızlık Mücadelesini bugün sürükleyen insanlara her yönü ile örnek olmuş lider Hacı Degumuko Berzeg, 1846 yılında Hac Görevini yerine getirmek için gittiği Hicaz’dan dönerken hayata gözlerini yumdu.

Hacı Ğuz Beg

---

Çile Thariveu Xase’de (Milli Meclis) Şapsığ eyaletini temsilen yer aldı. İsmi Çerkes ozanlarının destanlarına konu olmakla kalmadı, Kafkasya dışında da büyük hayranlık uyandırdı.

1822 yılında Kuzey Kafkasya ortak savunma hattının yarılmasının ardından Kuzeybatı bölgesinde mücadeleyi sürükleyen liderlerinin önde gelenlerinden birisidir.

Hac ziyaretinden dönerken gittiği Kahire’de, oturması için divanını ona sunarak birde şeref kaftanı hediye eden Mehmet Ali Paşa tarafından karşılandı. Kahire’de kendisine teklif edilen üst düzey görevleri reddederek vatanına döndü. Hacı Ğuz Beg’in ömrünün nerdeyse tamamı savaş alanlarında geçti. 

1834 yılında Kuzeybatı harekatları komutanları arasında yer aldı, yanında savaşan küçük yaştaki oğlunun da şehid olduğu Abın bölgesindeki çarpışmalarda emrindeki 1700 atlı ile 14.000 kişilik Rus kuvvetlerini bozguna uğrattı.60’ı geçkin yaşına rağmen Kuzey cephesi komutanı olarak görev aldığı 1839-1840 kaleler harekatında, emrindeki 6000 kişilik ordu ile büyük başarılar kazandı ve ünü doruk noktasına çıktı.Onu kendi saflarına çekebilmek yada en azından onunla konuşabilmek için büyük çabalar sarf eden Rus Generallerin ve Çar’ın bizzat kendisinin büyük miktarlardaki para teklifine cevabını Rus hatlarına düzenlediği baskınlarla verdi, ve ardından başına büyük miktarlarda para ödülleri kondu.

Şakacı ve neşeli bir kişiliğe sahip Ğuz Beg’in sert ve ihtişamlı görüntüsü Kafkasya’yı ziyaret eden yabancı ressamların tablolarına da konu oldu.

Geriyukua Şemiz

---

Her sözü, halkı için bir kanun niteliği taşıyan Geriyukua, kariyerine 1791 senesinde Anapa savunmasına katılarak başladı.Ardından Mısır’a giderek bir süre burada kaldı.1799 yılında Napolyon komutasındaki Fransızlar ve Çerkesler arasında yaşanan piramitler savaşına katıldı.

Kafkasya’da savaşın yeniden şiddetlenmesi  üzerine vatanına döndü ve komutası altındaki birliklerle, o sıralarda çarpışmaların en yoğun yaşandığı bölge Kabardey’e giderek mücadeleyi bir süre burada sürdürdü. Cesareti, cömertliği, dürüstlüğü, zekası ve alçak gönüllüğü ile halkının gözünde kazandığı saygının ve ona duyulan güvenin sınırı yoktu.

Yıllar boyunca Çıle Tharivue Xase(Çerkes Milli Meclisi)nin Başkanlığını yaptı. İcraatlarının 
görünmesinden çok hissedilen bu  lider savaş alanlarında da komuta ettiği ordularının başarılarıyla tecrübelerini defalarca kanıtladı.Hayli ilerlemiş yaşına rağmen 1837 yılında komutası altındaki orduların en ön safında çarpışırken, yanında yer alan ve henüz çok genç olmasına rağmen vücudunda 12 yara izi bulunan oğlu şehit oldu.

Oshamafe’nin(Elbruz) eteklerine tırmanmaya çalışan Rus birliklerini, kutsal meşe ağacına tırmanmaya çalışan  kırkayaklara benzeten Geriyıkua Şemız hayli ilerlemiş bir yaşta Natuhaç bölgesinde hayata gözlerini yumdu.

Hacı Giranduko Berzeg

---

Kuzey Kafkasya Bağımsızlık mücadelesin unutulmaz liderlerlerinden Giranduk Berzeg Saşe(Soçi) bölgesinde Mıtıkhuasua köyünde dünyaya geldi. Çocukluğuda dahil olmak üzere nerdeyse tüm yaşamı savaş alanlarında geçti, ilk büyük başarısını 1841 yılında Sohum'a düzenlediği harekatla kazandı. Ve bu yılın sonunda dönemin en büyük liderlerinden amcası Degumuko Berzeg'in görevlerini devir alarak Çile Thariveu Xase(Çerkes Milli Meclisijnin Thamathe'leri arasında Vubıh eyaletini temsilen yer aldı.

Kafkasya'da lider olabilmek için gerekli tüm vasıflara sahip olan Giranduk halkının sonsuz bağlılığını kazanarak 1860 yılına kadar sürdüren Hacı Giranduk bu sure içerisinde 1854 yılında Karadeniz kıyılarındaki Rus kalelerinin tekrar ele geçirilmesi de dahil bir çok başarıya en üst düzeyde adını yazdırdı.

20 yılı aşkın bir süre Kuzey-Batı kuvvetlerinin komutanlığını yaptı. 1853 yılında seçildiği Çile Thariveu Xase'nın Başkanlığını Ancak kuzey-doğuda olduğu gibi kuzey batıda da tükenen kuvvet kaynakları Rusların Kuzey Kafkasya'yı istilasına olanak tanıdı ve 1864 büyük Çerkez sürgününde oda halkıyla aynı yazgıyı paylaşarak dönemin Osmanlı topraklarına gitmek zorunda kaldı;

"Bizler milli savaşımızı kaybetsek de insanlığımızı kaybetmeyeceğiz.Bizi yenen düşmana bu zaferi kazandıranlar da bizim kendi insanlarımız oldu. Bu gün Anayurdumuzu boşaltıyoruz. Ama o kalbimizden asla çıkmayacak. Bugün için terk etsek de o içimizdedir asla unutamayız. Anamız gibi sevdiğimiz yurdumuzu gözümüz arkada bırakıyoruz!..."

Beraberindeki insanlarla Anadolu'ya gelerek Manyas'ta Yeniköy'e yerleşen Giranduk, 1877 yılında Osmanlı ve Rusya arasında "93 harbinin" başlaması üzerine, 100 yaşını geçtiği halde ezeli duşmanıyla savaşmak üzere eline kılıcını aldı ve 5000 Çerkez gönüllüden oluşan "Kuva-ı Muavene" adlı birliklere komutanlık yaptı.

Oğlu İslam Bey'i de şehid verdiği, Kuzey Kafkasya lehine bir sonuç çıkmayan 93 harbinin ardından Manyas'a dönen Hacı Giranduk Berzeg hayata gözlerini burada yumdu.Bıraktığı vasiyet, bu gün Kuzey Kafkasya Davası için çalışan insanların belleğinde tazeliğini korumaktadır;

"Yurdumun bağımsızlığı için, yaz sıcağında yanan bir taş gibi tüm yaşamımı kalbim yanarak geçirdim. Savaştan fırsat bulduğumda, bir elimle yaramdan akan kanı durdurmaya çalışırken, obür elimle mısır pastasını bir ağacın altında halkımın en küçüğüyle paylaştım. Ömrüm attan inmeden savaşlarda geçtiği için, doğan çocuğumu bile ancak ata binecek kadar büyüyüp dizgin elinde karşıma geldiği zaman tanıdım. Vücudumda otuz beş yıl boyunca düşmanın kılıç ve kurşunlarının açtığı onaltı yara var. Ve uğurlarında bu zorluklara katlandığım insanlar peşime düşmüş ağlıyor, Allah rızası için bizleri bırakma diye haykırıyorlar...

...Bir gün atımın üstünde ve kılıcım elimde yurduma geri döneceğim... Eğer dönemeden ölecek olursam, bedenimden hiç değilse bir parçayı Anayurduma getirin ve köyümün mezarlığına gömün!..."

Sirukhyıko Tığuj

---

Adigey’in unutulmaz kahramanı Tığuj 1786 yılında dünyaya geldi.İsmi daha çok genç yaştayken Kafkas dağlarında yankılandı. Yetenekleri, cesareti, ve askeri dehası onu, kendinden yaşça büyük savaşçıların bile emir almaktan gocunmadığı, komutası altında savaşmaktan gurur duyulan  bir lider haline getirdi ve halkı tarafından Genç Thamathe (Lider,Önder) olarak sıfatlandırıldı.

Pşı Janbulat’la birlikte 500 kişilik bir Rus birliğinin içerisinden açtıkları koridor, bir Rus sancağını ve bir düzine askeri  tek başına esir alışı gibi  kahramanlıkları ozanların dizelerine konu oldu. Pşat bölgesinde bir çarpışma öncesi , düşmanın tüfek menzili içerisine kadar girerek atının üzerinde tek başına meydan okuyuşu sırasında orada bulunan İngiliz gezgin J.Bell onu ünlü İngiliz Kralı Aslan Yürekli Richard’a benzetmişti.

Kuzey-Batı bölgesindeki başarılarına, Ruslarla barış antlaşması yapan bölgelere düzenlediği baskınlarda eklenince ünü tüm Kafkasya’ya yayıldı. Kaleşevho(Krasnodar) bölgesinde Rus hizmetinde çalışan bir Fransız’la görüşmesinden dolayı Çıle Thariveu Xase’de(Çerkes Milli Meclisi) ihanet suçundan yargılanan, ancak suçsuz bulunarak bazı kurallara riayet etmediği için küçük bir cezaya çarptırılan Tığuj Bu olay üzerine  görüştüğü Fransız’ın yaşadığı bölgeye bir baskın düzenledi ve elde ettiği büyük miktarlarda ganimeti Xase’nin toplandığı Natuhaç bölgesine getirerek dağıttı. Bu şekilde lekelenen adını temize çıkartmakla kalmayan Genç Thamathe, o günden sonra “kanunların koruyucusu” olarak da anılmaya başlandı.

Yaşamı boyunca, Kuzey Kafkasya tarihinin kaydettiği bir çok savaşta yer alan bu lider   1864 yılında 80 yaşındayken büyük Çerkes Sürgününü de yaşamış ve hayata gözlerini sürgün topraklarında yummuştur.


Teşekkürler
bkd.org.tr